De historie van het gilde

Van de Cuijklandse gilden zijn die van de Maasdorpen het oudst. De beide Boxmeerse gilden van St. Petrus en het Heilige Bloed dateren van even na 1400 en het Sambeekse gilde van St. Antonius bezit nog de stichtingsakte van 1421.

De gilden van de Peeldorpen, waaronder Oploo, zijn van jongere datum. Het Anthoniusgilde van Sint Anthonis was in 1606 door de oorlogstroebelen bijna teniet gegaan en zal opgericht zijn in de 16e eeuw. Van het Oplose gilde van St. Matthias weten we evenmin de oudste geschiedenis. Het hernieuwde reglement van 1715 spreekt wel van vroeger tijden. Het Oplose gilde bezit immers een zeer kleine platte vogel en een medaillon, die beiden gedateerd kunnen worden in de tweede helft van de 16e eeuw.

van Steenhuys

Het exacte jaar van oprichting van het Oplose gilde is niet meer bij benadering vast te stellen. Toen Oploo door rondtrekkend krijgsvolk onveiliger werd, zal men de behoefte hebben gevoeld “huis en herd” enigszins te beveiligen. Het gilde beschikt over een fraaie grote plaat, in 1652 geschonken door Ludolf van Steenhuys, Heer van Oploo en Ambtman van de stad Grave en het Land van Cuijk. Het kan zijn dat het gilde in dat bewuste jaar is opgericht.

De protestantse tak van de “Van Steenhuysens” heeft deze plaat gebruikt om bij de inwoners van Oploo de bittere pil van de afname van de kapel te vergulden. Duidelijk blijkt wel dat het Oplose gilde in het midden van de 17e eeuw goed floreerde.

Hiernaast op de foto: Het "bevrijden van de vogel", eerste schot door gildeheer Pastoor A. Botden in 1980 -->

Het gilde is gelukkig nog in het bezit van een in slechte staat verkerend reglement van het jaar 1715 met een afschrift van omtrent 1800. Het Oplose reglement is overigens veel wereldser en meer gericht op eten en drinken dan dat van Sint Anthonis, dat de geestelijke waarden vooropstelde. Mogelijk heeft hierbij een rol gespeeld dat het reglement van Sint Anthonis gedirigeerd is door de pastoor en dat van Oploo door de heer Walraven van Steenhuys.

Verval en opleving

Het Oplose gilde zal in de 19e eeuw net als elders danig in verval zijn geraakt. Dat het gilde na 1800 niet helemaal in ruste verkeerde, bleek uit het feit dat de pastoor in 1814 het vaandel voor ruim één gulden liet repareren. Voor een grote herleving zorgde in 1891 de oprichting van de Schuttersbond Land van Cuijk. Vanaf dat jaar werden er weer regelmatig gildedagen georganiseerd. Dat het Oplose gilde van de partij was, bleek één jaar later want op 1 juni 1892 was Oploo gastheer bij de gildedag. Tien jaar later, op 10 juni 1902 werd andermaal een gildedag in Oploo gehouden. Dat de keuze op Oploo viel had te maken met de eerdergenoemde datum van 1652, zodat in 1902 het 250-jarig bestaan werd gevierd. Uit de overlevering blijkt dat een nieuw vaandel werd ontplooid, terwijl op de feestelijke gildedag met veel muziek werd omlijst.

Het 275-jarig bestaan werd in 1927 echt groots gevierd met een zeer geslaagde gildedag.

Hiernaast op de foto het feestcomité van 1926.

Memorabele data

1935 tot nu

De gildedag was een voorlopig laatste hoogtepunt, want het gilde raakte weer in verval. In 1935 waren er nog 52 leden, waaronder weinig jongeren. Een nieuwe neergang hing in de lucht. Na de Tweede Wereldoorlog (1940-1945) heeft het gilde nog alles in het werk gesteld om de vereniging overeind te houden. Het 300-jarig bestaan kon in 1952 gevierd worden met een gildedag. Het was een mooi feest, maar kon het voortbestaan van het gilde niet redden. De ziel was er uit en langzaam doofde de vlam. Het gilde ging in 1962 “in ruste”, zoals dat heet.

De gemeente nam het weinige maar wel belangrijke gildezilver in bewaring, evenals het reglement van 1715 met afschrift. In de hoop op betere tijden. En die braken aan, en wel in 1980, toen de parochie St. Matthias het 250-jarig bestaan vierde. Op 25 maart 1980 namen enkele inwoners het initiatief om het gilde met het feest weer te laten herleven. Hierbij meldden zich meteen 33 inwoners, waarvan 9 reeds lid waren van het sinds 1962 rustende gilde. De herleving was weldra een feit!

Na de heroprichting was café-zaal “De Oude Heerlijkheid” van 1980 tot en met 1989 het gildehuis van St. Matthias. Vanaf 1990 tot heden is de vereniging gevestigd in café-zaal “Molenzicht” aan de Grotestraat. Anno 2002 telt het gilde 34 gildebroeders en 7 jeugdleden. Beschermheer is burgemeester Jos Verbeeten. Daarentegen heeft het gilde sinds de toenmalige pastoor Aloys Botden met emeritaat ging, geen gildeheer meer. Ereleden heeft het gilde op het moment evenmin.

Naast het clubhuis in Zaal Molenzicht” beschikt het St. Matthiasgilde  sinds 1992 ook over een ruimte in de monumentale watermolen aan de Watermolenstraat. Groepen belangstellenden kunnen hier onder deskundige leiding van de gildebroeders van St. Matthias overdekt kruisboogschieten of jeu de boules spelen in de buitenlucht.